2017: XXI WIEK KULTEM EMOCJI I RELACJI – artykuł Rafał Ohme

Decyzja o zaciągnięciu pożyczki powinna być zawsze dobrze przemyślana. Przed podpisaniem umowy zastanów się, jaka kwota jest Tobie potrzebna oraz na jak wysokie raty Ciebie stać. Umowę, zanim podpiszesz, przeczytaj. 
Podpowiadamy, jak ominąć najczęstsze pułapki i czerpać maksymalne korzyści z wybranego instrumentu finansowego. Zacznijmy od regulacji prawnych.

• Podstawy prawne umowy pożyczki

• Konsument – osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niepowiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.
• Ocena zdolności kredytowej – polega na analizie zdolności konsumenta do spłaty zaciągniętego kredytu lub pożyczki wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie o kredyt konsumencki. Ocena zdolności kredytowej jest dokonywana przez kredytodawcę na podstawie ustalonych kryteriów. Uzyskanie pozytywnej oceny zdolności kredytowej jest wymagane by uzyskać pożyczkę. Obowiązek badania zdolności kredytowej wynika z zasady odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania środków pieniężnych, zawartej między innymi w dyrektywie 2008/48/WE. Kredytobiorca by dokonać oceny zdolności kredytowej może oprzeć się na informacjach uzyskanych od konsumenta, zażądać dokumentów np. zaświadczenia od pracodawcy, a także sprawdzić konsumenta w bazach informacji gospodarczej.
• Całkowity koszt pożyczki, całkowity koszt kredytu – zgodnie z definicją zawartą w ustawie o kredycie konsumenckim całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, jakie konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki. Inaczej mówiąc, całkowity koszt kredytu obejmuje wszystkie koszty (odsetkowe i pozaodsetkowe), jakie musisz ponieść w związku z zaciągnięciem kredytu. Kwota ta powinna być wskazana w każdej umowie kredytowej i w formularzu informacyjnym dołączanym do umowy.
• Całkowita kwota kredytu – zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim oznacza sumę wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.
• Całkowita kwota do zapłaty – to suma całkowitego kosztu kredytu/pożyczki i całkowitej kwoty kredytu/pożyczki. Jest to łączna kwota jaką należy zwrócić bankowi czy instytucji pożyczkowej, w formie rat przez cały okres trwania umowy.
• Oprocentowanie - to wskaźnik, który wyraża w procentach koszt odsetek w skali roku. Jest naliczane w całym okresie trwania umowy od kapitału (czyli kwoty kredytu), jaki pozostaje po spłacie każdej kolejnej raty. W praktyce możemy mieć do czynienia z oprocentowaniem stałym i zmiennym. Maksymalna wysokość oprocentowania jest określona w prawie.
• RRSO - czyli rzeczywista roczna stopa oprocentowania to ten element umowy, który często wprawia konsumentów w duże zakłopotanie. Należy wyjaśnić, że RRSO to nie jest prosta relacja, która wyraża w procentach stosunek pomiędzy kosztem kredytu a jego kwotą. Wzór obliczania RRSO jest dość skomplikowany i na jego ostateczną wysokość wpływa wiele czynników, w tym przede wszystkim okres kredytowania – im krótszy czas, na jaki zawieramy umowę, tym wyższe RRSO.
  
  

Do udzielania kredytów uprawnione są tylko instytucje bankowe, które stosują przy tym przepisy Prawa bankowego i Ustawy o kredycie konsumenckim. Pożyczek natomiast udzielają także firmy z sektora pozabankowego. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi kredytów konsumenckich udzielają obok banków instytucje pożyczkowe prowadzące działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej. Minimalny kapitał zakładowy powinien wynosić 200 000 zł. Po nowelizacji w 2017 r. przepisów ustawy o kredycie konsumenckim instytucja pożyczkowa musi zostać wpisana do rejestru instytucji pożyczkowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Adres strony internetowej, gdzie prowadzony jest rejestr KNF to www.knf.gov.pl.

Przepisy prawa dokładnie regulują obowiązki informacyjne nałożone na kredytodawcę po to, by zmniejszyć ryzyko podjęcia przez konsumenta błędnych decyzji dotyczących umowy. Z tego powodu szczególny nacisk został położony na etap przed zawarciem umowy kredytu.

• Reprezentatywny przykład

Prawo wymaga by każda reklama kredytu, czy pożyczki, która zawiera ofertę wskazywała wybrane parametry kredytu/pożyczki. Jednak te instrumenty finansowe są złożone i ich składniki różnią się w zależności od wybranej przez klienta oferty. Dlatego wprowadzony został reprezentatywny przykład. Przy określaniu reprezentatywnego przykładu należy określić warunki umowy o kredyt konsumencki, na których kredytodawca lub pośrednik kredytowy spodziewa się zawrzeć co najmniej dwie trzecie umów danego rodzaju przy uwzględnieniu przez te umowy średniego okresu kredytowania, całkowitej kwoty kredytu i częstotliwości występowania na rynku umów danego rodzaju.

• O czym musisz zostać poinformowany przed umową pożyczki?

Przede wszystkim musisz otrzymać formularz informacyjny, który zawiera komplet danych dotyczących umowy. Możesz go otrzymać na trwały nośnik. Poza tym kredytodawca bądź pośrednik kredytowy zobowiązany jest  do udzielenia wszystkich wyjaśnień dotyczących zapisów umowy oraz szczegółów dotyczących oferty.

• Pilnuj dat
  W umowie kredytu sprawdź zapis, jaki dzień uważa się za dzień spłaty raty. Ma to znaczenie, gdy raty spłacasz przelewem, a posiadasz konto bankowe w innym banku niż udzielający Ci pożyczki. Kilkudniowe różnice między pobraniem kwoty z Twojego rachunku a zaksięgowaniem jej na rachunku banku mogą spowodować niepotrzebne kłopoty.
• Sprawdź nie tylko RRSO
  Nie porównuj oferty jedynie pod kątem Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania. RRSO maleje wraz z okresem spłaty kredytu. Nie oznacza to jednak, że im dłużej będziesz spłacać raty, tym kredyt będzie tańszy. Jest dokładnie na odwrót. Im dłuższy jest okres kredytowania, tym więcej odsetek zapłacisz do banku. To prawda, że RRSO pokazuje koszt kredytu, ale w ujęciu rocznym, przez co kredyty zawierane na krótszy okres np. na 1 lub 3 miesiące, mają z reguły wysokie RRSO (sięgające nawet kilkuset procent), choć niekoniecznie wiąże się to z wysokimi kosztami kredytu. Porównując różne oferty kredytu warto zwracać uwagę na RRSO, ale trzeba pamiętać, że porównywane kredyty powinny mieć takie same parametry, tj. ten sam okres kredytowania, taki sam model i częstotliwość spłat rat. Aby RRSO było miarodajnym wskaźnikiem, oferty muszą mieć podobne założenia tj. częstotliwość spłaty, rodzaj rat oraz okres spłaty zobowiązania.
• Nie daj się złapać na promocje
  Uważaj na banki i firmy, które oferują pożyczki na promocyjnych warunkach lub oferty limitowane. Wiąże się to zazwyczaj ze skorzystaniem z dodatkowych usług jak konto bankowe, karta kredytowa czy ubezpieczenie. Przed podpisaniem takiej umowy należy sprawdzić, czy koszty związane z dodatkowymi usługami nie przekraczają wartości oferty. Może się okazać, że lepszym rozwiązaniem będzie korzystanie z oferty bez promocji. Pożyczka gotówkowa z zerowym oprocentowaniem lub niskim RRSO to może być również chwyt marketingowy. Po dokładniejszej analizie okazuje się, że obciążona jest ona wysoką opłatą przygotowawczą i innymi ukrytymi kosztami, bądź zobowiązaniami. Sama adnotacja „oprocentowanie 0%” lub niskie RRSO nie jest miarodajna. Liczy się wysokość rat i ich ilość.
• Podaj prawidłowe dane kontaktowe i dbaj by były aktualne
  Upewnij się, że we wniosku o pożyczkę składanym online lub na infolinii podałeś prawidłowe dane. W przypadku Bocian Pożyczki istotny jest numer telefonu, pod którym możemy się z Tobą skontaktować i adres zamieszkania. Jeżeli Twoje dane się zmieniły zadzwoń na 600 100 100 by je zaktualizować. Zapisy umowy pożyczki nakładają obowiązek aktualizowania danych na klienta.
• Możliwość odstąpienie od umowy pożyczki
  Na gruncie przepisów prawa polskiego, konsument ma możliwość odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki lub umowy pożyczki na podstawie zapisów ustawy o kredycie konsumenckim. „Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy”. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą, a konsument jest zobowiązany niezwłocznie do zwrotu otrzymanej kwoty. Prawo mówi, że zwrot powinien nastąpić niezwłocznie lecz nie później niż w terminie 30 dni. Ale co ważne – bank lub firma pożyczkowa może naliczyć odsetki za okres, w którym dysponowałeś pożyczonymi środkami, warto więc zwrócić pożyczoną kwotę jak najszybciej. Na kredytodawcy spoczywa obowiązek dostarczenia konsumentowi aktualnego wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy w momencie jej zawarcia. W Bocian Pożyczki formularz odstąpienia od umowy znajduje się na końcu dokumentu umowy pożyczki.

Opóźnienia w spłacie rat kredytu mogą wynikać z róznych powodów. Bardzo ważne jest by ich unikać, bo mogą wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Pierwsze z nich to naliczenie karnych odsetek. Warto mieć świadomość, ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie. Wartość ta zależy od wysokości stopy referencyjnej NBP. Od 7 kwietnia 2022 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi maksymalnie 20%.

Zgodnie z art. 48 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. Kredytodawca nie może uzależnić zgody na wcześniejszą spłatę pożyczki od braku informacji od konsumenta z odpowiednim wyprzedzeniem. Ustawodawca zagwarantował konsumentowi bezwzględne prawo do przedterminowej spłaty kredytu w całości lub w części.