Relacje inwestorskie

Podpowiadamy, jak ominąć najczęstsze pułapki i czerpać maksymalne korzyści z wybranego instrumentu finansowego. Zacznijmy od regulacji prawnych.

• Podstawy prawne umowy pożyczki

Regulacje dotyczące pożyczki zawartej pomiędzy konsumentem a instytucją finansową zawarte są w przepisach polskiego prawa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tj.: Dz. U. z 2018 r. poz. 993, z późn. zm.). Umowa pożyczki jest jednym z rodzajów umowy o kredyt konsumencki. Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje zasady zawierania umów o kredyt w rozumieniu przepisów prawa bankowego i umów o pożyczkę. Celem ustawy było wprowadzenie w polskim systemie prawnym reguł dotyczących funkcjonowania rynku finansowego, które zwiększyłyby ochronę osób fizycznych.

• Konsument – osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niepowiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.
• Ocena zdolności kredytowej – polega na analizie zdolności konsumenta do spłaty zaciągniętego kredytu lub pożyczki wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie o kredyt konsumencki. Ocena zdolności kredytowej jest dokonywana przez kredytodawcę na podstawie ustalonych kryteriów. Uzyskanie pozytywnej oceny zdolności kredytowej jest wymagane by uzyskać pożyczkę. Obowiązek badania zdolności kredytowej wynika z zasady odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania środków pieniężnych, zawartej między innymi w dyrektywie 2008/48/WE. Kredytobiorca by dokonać oceny zdolności kredytowej może oprzeć się na informacjach uzyskanych od konsumenta, zażądać dokumentów np. zaświadczenia od pracodawcy, a także sprawdzić konsumenta w bazach informacji gospodarczej.
• Całkowity koszt pożyczki, całkowity koszt kredytu – zgodnie z definicją zawartą w ustawie o kredycie konsumenckim całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, jakie konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki. Inaczej mówiąc, całkowity koszt kredytu obejmuje wszystkie koszty (odsetkowe i pozaodsetkowe), jakie musisz ponieść w związku z zaciągnięciem kredytu. Kwota ta powinna być wskazana w każdej umowie kredytowej i w formularzu informacyjnym dołączanym do umowy.
• Całkowita kwota kredytu – zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim oznacza sumę wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Do udzielania kredytów uprawnione są tylko instytucje bankowe, które stosują przy tym przepisy Prawa bankowego i Ustawy o kredycie konsumenckim. Pożyczek natomiast udzielają także firmy z sektora pozabankowego. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi kredytów konsumenckich udzielają obok banków instytucje pożyczkowe prowadzące działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej. Minimalny kapitał zakładowy powinien wynosić 200 000 zł. Po nowelizacji w 2017 r. przepisów ustawy o kredycie konsumenckim instytucja pożyczkowa musi zostać wpisana do rejestru instytucji pożyczkowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Adres strony internetowej, gdzie prowadzony jest rejestr KNF to www.knf.gov.pl.

Przepisy prawa dokładnie regulują obowiązki informacyjne nałożone na kredytodawcę po to, by zmniejszyć ryzyko podjęcia przez konsumenta błędnych decyzji dotyczących umowy. Z tego powodu szczególny nacisk został położony na etap przed zawarciem umowy kredytu.

• Reprezentatywny przykład
Prawo wymaga by każda reklama kredytu, czy pożyczki, która zawiera ofertę wskazywała wybrane parametry kredytu/pożyczki. Jednak te instrumenty finansowe są złożone i ich składniki różnią się w zależności od wybranej przez klienta oferty. Dlatego wprowadzony został reprezentatywny przykład. Przy określaniu reprezentatywnego przykładu należy określić warunki umowy o kredyt konsumencki, na których kredytodawca lub pośrednik kredytowy spodziewa się zawrzeć co najmniej dwie trzecie umów danego rodzaju przy uwzględnieniu przez te umowy średniego okresu kredytowania, całkowitej kwoty kredytu i częstotliwości występowania na rynku umów danego rodzaju.
• O czym musisz zostać poinformowany przed umową pożyczki?
Kredytodawca bądź pośrednik kredytowy zobowiązany jest przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki udzielić konsumentowi wyjaśnień w sposób umożliwiający mu podjęcie decyzji dotyczącej umowy pożyczki. Przed zawarciem umowy pomiędzy konsumentem a kredytodawcą należy podać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową pożyczki, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych.

Ponadto klient może domagać się informacji o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz ewentualne innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu. Oferta powinna obejmować informacje o stopie oprocentowania kredytu łącznie z informacją o tym, czy jest to oprocentowanie zmienne, stałe czy mieszane.

Dokonując wyboru oferty o udzielenie pożyczki, konsument powinien przed zawarciem umowy pożyczki, przeanalizować dodatkowe informacje przekazywane przez kredytodawców i pośredników kredytowych, takie jak: czas obowiązywania umowy, całkowita kwota kredytu oraz wysokość rat. Kredytodawca ma obowiązek poinformowania kredytobiorcy o dodatkowych kosztach pożyczki jak np. ubezpieczenie. Jest on zobowiązany przedstawić informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy i prawie do spłaty pożyczki przed terminem.

Zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o kredyt konsumencki powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Dla konsumenta istotne jest to, że kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi. Umowa o kredyt konsumencki powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Umowa o kredyt konsumencki może przyjąć formę pożyczki online, wówczas będzie to umowa z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość. Na kredytodawcy lub pośredniku kredytowym spoczywa obowiązek doręczenia umowy konsumentowi. Dokument powinien bezwzględnie wskazywać strony umowy, kwotę kredytu i walutę, termin spłaty pożyczki i zasady spłaty jak harmonogram rat, wysokość oprocentowania i ewentualnie warunki jego zmiany, wysokość prowizji oraz warunki rozwiązania umowy.

Tych kilka wskazówek pomoże Ci uniknąć wielu problemów i przykrych niespodzianek w trakcie spłaty pożyczki. Niezależnie, czy podpisujesz umowę na pożyczkę online czy w oddziale, czy przy asyście doradcy u siebie w domu zwróć uwagę, na poniższe pułapki.

• Pilnuj dat
W umowie kredytu sprawdź zapis, jaki dzień uważa się za dzień spłaty raty. Ma to znaczenie, gdy posiadasz konto bankowe w innym banku niż udzielający Ci pożyczki. Kilkudniowe różnice między pobraniem kwoty z Twojego rachunku a zaksięgowaniem jej na rachunku banku mogą spowodować niepotrzebne kłopoty.
• Prawidłowo oblicz RRSO
Nie porównuj oferty jedynie pod kątem RRSO. RRSO maleje wraz z okresem spłaty kredytu. Nie oznacza to jednak, że im dłużej będziesz spłacać raty, tym kredyt będzie tańszy. Jest dokładnie na odwrót. Im dłuższy jest okres kredytowania, tym więcej odsetek zapłacisz do banku. Aby RRSO było miarodajnym wskaźnikiem, oferty muszą mieć podobne założenia tj. częstotliwość spłaty, rodzaj rat oraz okres spłaty zobowiązania.
• Poznaj rozwiązania wyjątkowych sytuacji
Sprawdź przede wszystkim, czy jest możliwa wcześniejsza spłata kredytu i jakie wiążą się z tym koszty, a także czy kredytodawca daje możliwość odroczenia spłaty raty (karencja). Warto mieć również świadomość procedur windykacyjnych, wysokość odsetek karnych czy opłat za monity.
• Nie daj się złapać na promocje
Uważaj na firmy, które oferują pożyczki na promocyjnych warunkach lub oferty limitowane. Wiąże się to zazwyczaj ze skorzystaniem z dodatkowych usług jak konto bankowe, karta kredytowa czy ubezpieczenie. Przed podpisaniem takiej umowy należy sprawdzić, czy koszty związane z dodatkowymi usługami nie przekraczają wartości oferty. Może się okazać, że lepszym rozwiązaniem będzie korzystanie z oferty bez promocji. Pożyczka gotówkowa z zerowym oprocentowaniem to również chwyt marketingowy. Po dokładniejszej analizie okazuje się, że obciążona jest ona wysoką opłatą przygotowawczą i innymi ukrytymi kosztami, bądź zobowiązaniami. Sama adnotacja „oprocentowanie 0%” nie jest miarodajna. Liczy się wyliczone RRSO.
• Podaj prawidłowe dane kontaktowe i dbaj by były aktualne
Upewnij się, że we wniosku o pożyczkę składanym online lub na infolinii podałeś prawidłowe dane. W przypadku Bocian Pożyczki istotny jest numer telefonu, pod którym możemy się z Tobą skontaktować i adres zamieszkania. Jeżeli Twoje dane się zmieniły zadzwoń na 600 100 100 by je zaktualizować. Zapisy umowy pożyczki nakładają obowiązek aktualizowania danych na klienta.
• Odstąpienie od umowy pożyczki
Na gruncie przepisów prawa polskiego, konsument ma możliwość odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki lub umowy pożyczki na podstawie zapisów ustawy o kredycie konsumenckim. „Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy”. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą, a konsument jest zobowiązany niezwłocznie do zwrotu otrzymanej kwoty. Prawo mówi, że zwrot powinien nastąpić niezwłocznie lecz nie później niż w terminie 30 dni. Ale co ważne – bank lub firma pożyczkowa może naliczyć odsetki za okres, w którym dysponowałeś pożyczonymi środkami, warto więc zwrócić pożyczoną kwotę jak najszybciej. Na kredytodawcy spoczywa obowiązek dostarczenia konsumentowi aktualnego wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy w momencie jej zawarcia. W Bocian Pozyczki formularz odstąpienia od umowy znajduje się na końcu dokumentu umowy pożyczki.

Dobrze jest mieć świadomość, ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie. Wartość ta zależy od wysokości stopy referencyjnej NBP. Od 4 listopada 2021 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 6,75 punktów procentowych w stosunku rocznym. Jednakże, gdy pożyczka jest oprocentowana według stopy wyższej, kredytodawca może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Zgodnie z Kodeksem cywilnym maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, zatem wynoszą one obecnie 13,5% w stosunku rocznym.

Zgodnie z art. 48 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. Kredytodawca nie może uzależnić zgody na wcześniejszą spłatę pożyczki od braku informacji od konsumenta z odpowiednim wyprzedzeniem. Ustawodawca zagwarantował konsumentowi bezwzględne prawo do przedterminowej spłaty kredytu w całości lub w części.